Al onze vertalingen hebben maatschappelijke impact

Weblogbericht | 18-05-2018 | EU-medewerker

“Die voorbeelden geven aan hoe breed het vakgebied is. Het zijn altijd juridische teksten, maar de variëteit is enorm. Wat ze gemeen hebben: vertalingen dienen nauwgezet te zijn, omdat ze rechtskracht krijgen in de lidstaten. Bij het vertalen van niet-juridische teksten, zoals een toeristische brochure, heb je meer redactionele vrijheid. Toen ik commerciële teksten uit het Frans vertaalde, koos ik er soms zelfs voor de tekst volledig te herschrijven om beter aan te sluiten op de belevingswereld van Nederlandse lezers. Fransen formuleren soms té lyrisch voor nuchtere Hollanders! Maar vertalingen die we voor het Hof verzorgen - denk aan arresten en conclusies van advocaten-generaal – moeten absoluut dezelfde juridische strekking hebben als het origineel. Vergeet niet dat zaken die aan het Hof worden voorgelegd, vaak juist worden aangekaart omdat de oorspronkelijke wetstekst voor meerderlei uitleg vatbaar was. Zoals in het voorbeeld van The Pirate Bay. Enkele providers wilden klanten de toegang tot The Pirate Bay niet meteen ontzeggen, aangezien het verbod betrekking had op ‘mededeling aan het publiek’ en onduidelijk was of toegang bieden tot een website daaronder verstaan diende te worden.”

Oranje contingent

Het team van Marijke, de Nederlandse vertaaleenheid bij het Hof, bestaat uit onder andere 25 jurist-vertalers, onder wie maar zeven Nederlanders. De overige collega’s komen uit België.  

Bij het Hof is het Nederlands een van de 'grotere' talen, omdat Nederlandse rechters relatief veel vragen aan het Hof voorleggen. In zo’n geval is het Nederlands procestaal.  Wanneer die vragen zijn binnenkomen bij de griffie van het Hof, speelt de eenheid vervolgens een belangrijke rol bij de ondersteuning van de andere (vertaal)afdelingen van de instelling. De Nederlandse tekst van het uiteindelijke arrest is dan de authentieke versie. Het is daarom erg belangrijk om Nederlandse juristen bij de afdeling te hebben.

Marijke: “Het aantal kandidaten voor het concours voor juristen-vertalers is gelukkig een stuk kleiner dan dat voor beleidsmedewerkers. Ook volgt voor laureaten van een generalistenconcours meestal een periode van netwerken, borrelen en lunchen. Je moet jezelf namelijk in de kijker spelen bij een van de instellingen om te solliciteren. Als jurist-vertaler is dat niet nodig. Eenmaal op de lijst van geslaagden, ben je namelijk al in beeld bij het Hof.”

ontmoet de puzzelaars

Hoewel je (uiteraard) goed moet kunnen vertalen, is de rol alleen bedoeld voor juristen en niet voor vertalers die juridische kennis hebben. “Een afgeronde studie Nederlands recht is een voorwaarde om überhaupt aan het concours deel te nemen. Ook moet je de Franse taal uitstekend beheersen, want dat is de werktaal van het Hof. Verder is kennis van een tweede EU-taal vereist. De perfecte achtergrond? Een jurist of advocaat die in Frankrijk heeft gewerkt of een periode in het buitenland heeft gestudeerd. Ook belangrijk: je moet solo willen werken. Ik noem ons wel eens de monniken van het Hof; mensen die in relatieve anonimiteit op hun laptop zitten te typen. Overigens is het geen eenzaam beroep. Je gaat vaak op onderzoek uit om te achterhalen wat er met een formulering wordt bedoeld. Bovendien lezen we als collega’s elkaars werk na en wisselen we inzichten uit. Maar: je moet geen vergadertijger zijn die alleen maar voldoening haalt uit netwerken. Ik schat dat ik gemiddeld driekwart van de dag zelfstandig werk. Daar moet je dus plezier in hebben.” Waar Marijke ook voldoening uit put, is de maatschappelijke relevantie. “Van enorme kartelzaken tot complexe auteursrechtkwesties, en van asielvraagstukken tot internationaal sanctiebeleid: alle stukken die je vertaalt hebben impact op onze samenleving. Als ik nascholingsdagen of colleges van hoogleraren in Nederland bijwoon, wordt onze rechtspraak aangehaald en verschijnen onze vertalingen regelmatig op de PowerPoint-presentatie. Dat is altijd weer leuk om te zien.”

Luxembourg: douze points

En het concours zelf? “Ik heb het niet als zeer zwaar ervaren. Dat komt deels omdat ik goed bekend was met het Hof, aangezien ik er al als tijdelijk ambtenaar had gewerkt en een van de freelancers was. ‘Mijn’ concours startte met een proefvertaling vanuit het Frans, gevolgd door een vertaling uit een zelfgekozen taal. Bij die vertalingen mocht overigens geen woordenboek worden geraadpleegd. Daarna volgden assessments, tests en diverse gesprekken, allemaal in het Nederlands. Nog wel een tip: actualiseer, indien nodig, je juridische kennis, vooral op Europees gebied!” Voor Marijke was de tijdsinvestering in het concours de moeite meer dan waard. “Vanwege de inhoud van het werk en de grote maatschappelijke relevantie, maar ook omdat het in Luxemburg gewoon enorm prettig wonen is. Natuur is er uiteraard volop, maar ook cultureel is er veel te beleven. Denk aan opera, theaters, enzovoorts. Bovendien is het maar 3,5 uur rijden vanaf Utrecht. Wat ik ook nog wil meegegeven: je kunt je aan het Hof blijven ontwikkelen, bijvoorbeeld door juridische workshops te volgen of door je te bekwamen in een derde, vierde of zelfs vijfde taal. Dergelijke trajecten worden volop gefaciliteerd en gefinancierd!”